Beste lezer,
Zoals in het bericht van het bestuur al aangehaald wordt, zijn de omstandigheden er niet beter op geworden. Wij moeten helaas nog weer eens door een moeilijke periode heen zien te komen, maar hier en daar zijn er toch punten van inspiratie. In deze Nieuwsbrief vindt u hiervan enkele voorbeelden die tot steun zouden kunnen dienen. Pieter de Oude geeft enkele voorbeelden van inventief programmeren. ‘Het Britten’ krijgt steun voor de komende vier jaren van ‘Cultuurparticipatie’ en het Rotterdams Jeugd Symfonie Orkest blijft, ondanks de ‘matige’ tijd, aan de weg timmeren. Verder aangekondigde activiteiten in Driebergen en bij het Limburgs Jeugd Symfonie Orkest, waarvan wij hopen dat ze doorgang zullen kunnen vinden.
De compositie-opdracht van CoMA Maastricht aan Saskia Venegas - financieel door FASO ondersteund - heeft geresulteerd in de fraaie compositie ‘Kyma’, een speelbaar, heden-daags werk. Tenslotte: Huismuziek blijft uitermate actief en biedt meerdere alternatieven aan voor het wegvallen van een aantal ‘normale’ activiteiten. We blijven positief gestemd, dus!
De redactie (Geert Vinke, Ninon Vis, Pieter de Oude en Wil Senden)
Inhoud
FASO Speeldag verplaatst naar september 2021
Programmeren en repeteren in Coronatijd
Stichting Britten Orkesten krijgt steun van Fonds voor Cultuurparticipatie
Rotterdams Jeugd Symfonie Orkest
Workshop voor strijkers door concertmeester KCO
Muziekcirkel Driebergen masterclass
Kyma van componiste Saskia Venegas
Van de bestuurstafel
Helaas is het bericht van de bestuurstafel van juni in grote trekken nog steeds van toepassing. Het is vooral van belang de moed erin te houden. Wij horen graag uw creatieve manieren om het contact binnen het orkest goed te houden. Sommige orkesten blijven spelen in een grote ruimte, met de nodige voorzichtigheid. Soms is er hulp vanuit onverwachte hoek; zo kon een orkest in Limburg met hulp van de LBM/KNMO terecht in een theater. Andere orkesten houden contact via online ‘koffie-drinken’ of spelen in kleinere bezettingen. Sommige orkesten spelen in kleine bezetting het oorspronkelijk programma of ze gaan over naar kamermuziek. Dat laatste blijkt ook duidelijk uit de uitleningen van dit moment.
De KNMO doet er nog steeds alles aan om ons op de hoogte te houden van de regels; FASO geeft deze berichten zo snel mogelijk door, op allerlei manieren. U kunt de informatie ook vinden via www.KNMO.nl. Als algemeen uitgangspunt blijft het belangrijk voorzichtig te blijven (geef je leden ook de ruimte om niet bij elkaar te willen komen), iedereen erbij te houden en ondanks alles positief te blijven.
Nelleke Geusebroek, namens het FASO-bestuur
FASO Speeldag verplaatst naar september 2021
De 5e FASO Speeldag, die op 5 september 2020 helaas niet kon doorgaan, is uitgesteld en zal (onder voorbehoud) op zaterdag 11 september 2021 gehouden worden in Muziekcentrum Aurora te Driebergen-Rijsenburg. Op het programma staan delen uit beide suites ‘The Wand of Youth, Music to a Child’s Play’ van Edward Elgar. FASO organiseert deze dag samen met gastorkest Kamerorkest Driebergen en hun dirigent Albert van Eeghen zal, evenals in 2019, deze speeldag leiden.
Voor 2020 waren al 5 violen, 2 altviolen, 3 celli, 1 contrabas, 1 fluit, 1 fagot, 1 klarinet en 1 hoorn aangemeld, maar de benodigde bezetting bestaat uit alle strijkers, dubbel houtblazers, 2 hoorns, harp, pauken, triangel, tamboerijn en kleine trom. Aanmelden kan vanaf januari 2021 via het inschrijfformulier op de FASO website.
Edward Elgar (1857-1934) was de componist die het Britse rijk van zijn 'soundtrack' voorzag. Zijn Pomp and circumstance marsen, waarvan de eerste onsterfelijk werd als 'Land of hope and glory', getuigen van de tomeloze en vanzelfsprekende ambitie waarmee de Britten hun wereldrijk bestierden. Elgar schreef echter niet alleen maar dergelijke plechtstatige werken, maar ook stukken waarop een aantal werken met het thema ‘jeugd’ bijeen is gebracht. Het aardige is dat in sommige stukken muziek is hergebruikt die Elgar tijdens zijn eigen kindertijd had gecomponeerd als begeleiding voor de poppenkastvoorstellingen die hij met zijn broers en zuster had gegeven. Een deel van dat materiaal is terechtgekomen in de Suites 'The wand of youth' (1901), zoals de mars uit de Suite nr. 2 en het menuet uit de Suite nr. 1. Dream children op.43, geschreven in 1902, bestaat uit twee korte stukken die, volgens Elgar, eveneens teruggaan op schetsen uit zijn jeugd. In 1930 keerde Elgar voor het laatst schijnbaar terug naar zijn kindertijd met de 'Nursery Suite', maar in dit zevendelige werk ontbreekt 'oud' materiaal. Het feit dat Elgar al in de zeventig was toen hij deze suite componeerde, bewijst hoe zeer hij zich in de kinderziel kon verplaatsen.
We houden u verder op de hoogte; zie ook: www.faso.eu
Programmeren en repeteren in Coronatijd
Het samenstellen van een goed afgewogen en artistiek aansprekend programma voor een symfonie- of kamerorkest is eigenlijk altijd al een hele klus. Ik heb gemerkt dat ieder orkest daarvoor zijn eigen tactieken heeft. Maar een aantal zaken is overal hetzelfde. Een drietal muzikaal extra geïnteresseerde, dan wel geïnformeerde orkestleden kruipt een avondje (of twee) bij elkaar, en stelt dan een mooi programma voor bijvoorbeeld het najaar samen. De dirigent roept vervolgens dat het veel te moeilijk is, of hij of zij heeft al een solist in het achterhoofd, waarna alles weer opnieuw moet. In Coronatijd wordt dit nog eens extra ingewikkeld. Niet bij elkaar op de koffie en hoe gaat dat eigenlijk op de vaste repetitieavond?
Het valt mij op dat veel orkesten, die net iets meer dan dertig leden hebben toch er voor kiezen om een programma te maken waarin de blazers en strijkers apart gaan optreden, en dus ook apart gaan repeteren. Bijvoorbeeld voor en na de pauze. De laatste tijd kreeg ik meerdere verzoeken voor muziek voor het vaste blazerscollectief, 2222 – 2200. Ik denk dat Gordon Jacob’s Old Wine in New Bottles vaak op de lessenaar zal staan. De blazers van andere kamerorkesten wijden zich aan de Petite Symphonie van Gounod, of de Serenade of Suite van Richard Strauss. Het valt mij op dat orkesten vaak wel op de hoogte zijn van het repertoire voor strijkers, zoals de Serenade van Elgar, of de St.Paul’s Suite van Holst. De blazers zouden misschien wat meer van zich moeten laten horen, al is het vinden van repertoire voor dubbelhout, hoorns en trompetten erg moeilijk. We blijven zoeken.
De verschillende websites van de aangesloten orkesten beginnen met een trieste mededeling, om vervolgens vol enthousiasme een alternatief programma aan te kondigen. Zo moest het Alkmaars Symfonieorkest wegens Corona-perikelen Bruckner 4 afzeggen. Ze spelen nu in afgeslankte vorm Beethoven 1, de Serenade for Strings van Elgar en de Tsjechische Suite van Dvorak. Heerlijk programma. Het Delfts Symfonie Orkest had grootste plannen met Tsjaikovski 5 in de Doelen. Het speelt nu in aangepaste repetitieruimte en concertplek Beethovens vioolconcert en de Unvollendete. Zalig toch?
Een schitterend “Corona-programma”, maar wel voor gevorderden, is het komende programma van het Nieuw Nijmeegs Kamerorkest. Zij kunnen de Gran’ Partita gewoon op de lessenaar zetten. En zij combineren dit meesterwerk van Mozart met het Divertimento van Bartok. Ook niet eenvoudig, trouwens, en met 3 miniaturen van Karajev.
Het repeteren in twee clubs is goed voor het groepsgevoel, en misschien wel één van de voordelen van de Coronatijd. Terwijl ik dit schrijf zijn de nieuwe verordeningen nog niet bekend, maar ik hoop van harte dat we deze manier van werken nog een tijdje kunnen volhouden. Bij mijn eigen orkest, het Symfonieorkest Nijmegen, waar we in deze fase van de strijd met 80 man en vrouw aan het repeteren zijn (The Planets van Holst stonden op het programma) staat de Eroica van Beethoven en het vioolconcert van Tsjaikovski voor november op de lessenaars. Vooralsnog mogen de concerten in Zutphen en Nijmegen doorgaan. Wij hanteren op onze repetitieavond de tactiek dat de houtblazers en de hoorns de hele avond blijven zitten en dat de strijkers in twee groepen binnenkomen. Als blazers speel je dan met twee verschillende kamerorkesten op één avond. Ook dat is weer een avontuur!
Al met al lijkt het er op dat de meeste orkesten toch een Corona-stijl van werken hebben ontwikkeld, en dat we met z’n allen proberen om onze grote hobby op de rails te houden. De bibliotheek van de FASO staat inmiddels op zijn nieuwe plaats in Deventer, en de molen van het bestellen, versturen en spelen is weer op gang gekomen. Maak er mooie muziek mee!
Pieter de Oude
Stichting Britten Orkesten krijgt steun van Fonds voor Cultuurparticipatie
Het Fonds voor Cultuurparticipatie heeft bekend gemaakt dat de Stichting Benjamin Britten Orkesten uit Zwolle subsidie ontvangt voor de periode 2021-2024. De steun betreft een instellingssubsidie voor talentontwikkeling.
De stichting is enorm blij met de landelijke erkenning voor haar werk. Loes Visser, artistiek leider: “Deze steun stelt ons in staat om nog meer kinderen te inspireren een strijkinstrument te bespelen, jong talent te coachen en jonge docenten een kans te geven zich te ontplooien. Daarnaast kunnen we het Britten Concours en onze Britten Academie verder ontwikkelen.”
De commissie zegt overtuigd te zijn van de waarde van de Stichting. In de regio Noord- en Oost-Nederland zorgt deze voor laagdrempelige activiteiten, die leiden naar het kunstvakonderwijs. Bovendien zet de Stichting zich naast orkestbegeleiding ook actief in om de sector verder te brengen via het Britten Concours en de Britten Academie.
Voorts is de commissie onder de indruk van de kwaliteit van gerenommeerde docenten, juryleden en musici die meewerken aan de projecten. Zij zijn geselecteerd op hun vermogen om met jong talent te werken. Orkestleden worden actief begeleid bij het ontwikkelen van nieuwe plannen.
Stichting Benjamin Britten Orkesten is in 2007 opgericht om de ontwikkeling van jong strijktalent binnen de klassieke muziek te bevorderen. Ze omvat drie jeugdorkesten: het Edward Strijkorkest voor deelnemers vanaf ongeveer 6 jaar en het Benjamin Strijkorkest voor kinderen tussen ongeveer 9 en 14 jaar; deze twee vallen onder de verzamelnaam Jong Britten. Als derde is er het Britten Jeugd Strijkorkest voor gevorderde jonge strijkers met aanleg voor een professionele muzikale carrière.
Alle orkesten repeteren wekelijks en geven diverse optredens per jaar. Daarnaast streeft Benjamin Britten Orkesten er naar om jaarlijks samen te werken met een andere podiumdiscipline (dans, opera, theater, videokunst, cross-over en fusion).
De Stichting organiseert ook het Britten Concours, een jaarlijks evenement in Oost-Nederland voor jonge strijkers in samenwerking met het ArtEZ Conservatorium in Zwolle.
Info: www.hetbritten.nl
Rotterdams Jeugd Symfonie Orkest
De Vereniging Rotterdams Jeugd Symfonie Orkest (RJSO) bestaat uit drie jeugdorkesten en een studenten orkest. Ondanks alle beperkingen zijn zij erin geslaagd toch nog een muzikale zomer te realiseren. De repetities gingen wat langer door en er werd een aantal leuke evenementen georganiseerd. Ook de komende tijd staat er weer voldoende op stapel.
Met voldoening kijkt men terug op de uitvoering – in juli – van de Negende Symfonie van Dvorák door de twee gecombineerde orkesten voor zo’n 45 aanwezigen. Zij volgden vanwege de corona-maatregelen de uitvoering op de interactieve videowand in de foyer van Theater Rotterdam Schouwburg.
Eind juni maakte de Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur de adviezen voor de gemeentelijke subsidies voor de periode 2021-2024 bekend. Over de aanvraag van de Vereniging Rotterdams Jeugd Symfonie Orkest heeft de Raad positief geadviseerd. Het is nu aan de politiek, maar dit is vooralsnog goed nieuws. RJSO gaat sowieso door met bouwen aan een nog relevantere positie in de stad en het nog meer bereikbaar maken van klassieke muziek voor zoveel mogelijk Rotterdamse jongeren - als muzikant maar ook als publiek.
Speciaal voor nieuwe studenten heeft het Rotterdams Studenten Orkest vorige maand een tweetal open repetities georganiseerd. Tijdens deze open repetities zijn werken van Dvorák, Mendelssohn en Neruda gespeeld en konden de eerstejaars ook ervaren dat muziek maken goed samen gaat met gezelligheid.
Sinds kort werken Codarts en het Rotterdams Studenten Orkest nauw samen om jong talent van Codarts een eerste kans op een professioneel podium te geven. Zo zal bijvoorbeeld trompettist Hans de Munnik, masterstudent bij Codarts, in december soleren bij het RSO met het Trompetconcerto in Es van Neruda.
Sinds enige jaren repeteren de orkesten van RJSO tot volle tevredenheid bij de Doopsgezinde Gemeente nabij het Hofplein. Eerder dit jaar bereikte de vereniging het bericht dat de nieuwe eigenaar volgend jaar geen mogelijkheden meer ziet om de vereniging in deze kerk te huisvesten. Weet iemand een mogelijk geschikte locatie? Neem dan contact op met het bestuur.
Info: www.rjso.nl
Workshop voor strijkers door concertmeester KCO
Het Limburgs Jeugd Symfonie Orkest organiseert op zaterdag 21 november (indien mogelijk ivm Corona-maatregelen) een strijkersdag in het kader van haar 10-jarig jubileum. Voor die gelegenheid wordt het orkest gecoacht door de bekende violist Vesko Eschkenazy, eerste concertmeester van het Koninklijk Concertgebouworkest (KCO).
Naast zijn solistische optredens over de hele wereld is deze Bulgaarse violist al sinds 1999 de geliefde eerste concertmeester van het Koninklijk Concertgebouworkest (KCO). Menig orkest weet hem inmiddels ook als dirigent te vinden.
Vesko zal het Limburgs Jeugd Symfonie Orkest begeleiden bij de laatste repetitie voor hun uitverkochte winterconcerten op 22 en 29 november. In de middag verzorgt hij een workshop voor strijkers van het LJSO. Ook strijkers van buiten het orkest kunnen zich hiervoor aanmelden via info@ljso.nl
Tijd: 13.00 uur tot 15.00 uur
Locatie: Muziekgieterij Maastricht
Muziekcirkel Driebergen masterclass
De muziekcirkel Driebergen organiseert op zaterdag 21 november een masterclass (indien mogelijk ivm Corona-maatregelen). Deze masterclasses staan open voor solisten of ensembles van alle leeftijden zang en/of instrumentaal. De deelnemers presenteren zich om 16.30 uur op een afsluitend concert.
Om mee te kunnen doen moet de leerling danwel het ensemble vóór 1 november een filmpje van het te spelen stuk op You Tube zetten en een link sturen naar:
Alle inzenders krijgen een juryrapport. Uit de inzendingen worden door de jury in de week van 2 november winnaars voor de masterclass gekozen.
Masterclasses worden gegeven door Diederik Ornée (klarinet), Daniël van der Hoeven (piano) en Gisella Bergman (altviool).
Kyma van componiste Saskia Venegas
Op 7 maart van dit jaar vond in Eindhoven het Festival PEPER IN JE OOR - Hedendaagse muziek voor iedereen - plaats. Ondanks de dreiging van Covid-19 verdiepten ruim 130 musici en zangers in de leeftijd van 3 tot 80 zich in het spelen en zingen van hedendaagse muziek. CoMA Eindhoven en CoMAMaastricht hebben ruim een jaar besteed aan de voorbereiding van het festival en kijken met veel voldoening terug.
Een van de onderdelen van het festival was het jongerenensemble. Strijkorkest 040 vormde de basis en daarnaast deden leerlingen uit de talentenklas van het CKE op diverse instrumenten mee; in totaal zo’n 30 musici. Speciaal voor dit ensemble en het festival heeft de jonge componiste Saskia Venegas op verzoek van CoMA Maastricht en met financiële ondersteuning van de FASO een nieuwe compositie geschreven, Kyma - Grieks voor ‘golf’. Onder leiding van dirigent Txemi Etxebarria werden, in aanwezigheid van de componist, de eerste hobbels met nieuwe speeltechnieken genomen en werd de aanvankelijke aarzeling voor het gebruik van de ‘plastic elementen’ snel overwonnen.
Saskia heeft zich voor haar werk laten inspireren door het ‘Friday’s for Future’ klimaatinitiatief van Greta Thunberg dat wereldwijd en ook in Nederland uitgebreid navolging vindt. In Kyma focust Saskia zich op de plastic vervuiling van de zeeën en oceanen. Dit is duidelijk terug te horen in het stuk. In het eerste gedeelte creëren de strijkers een geluidsdeken die de zee voorstelt. Daar is een melodie overheen geplaatst die het trieste verhaal van de vervuiling van de zee weerspiegelt. In het tweede gedeelte ontstaat geleidelijk een protestbeweging waar steeds meer mensen aan meedoen. De ritmes zijn eenvoudig en worden steeds herhaald, als een soort mantra voor de deelnemers aan de protestmars. Eén stem gaat verloren in de massa, maar alle stemmen samen zijn tot in verre uithoeken te horen.
De compositie is geschreven voor semi-flexibel ensemble/orkest. De strijkers vormen de vaste basis: 6 vioolpartijen, 1 altvioolpartij, 3 cellopartijen en een partij voor contrabas. Daar bovenop zijn er 3 flexibele ‘voices’ die ingevuld kunnen worden door verschillende instrumenten, afhankelijk van de beschikbaarheid. De voice-partijen zijn beschikbaar in verschillende transposities. Percussie-instrumenten en het gebruik van plastic afval vormen een wezenlijk onderdeel van Kyma en worden bespeeld door zowel percussionisten als alle andere ensembleleden. Van de strijkers worden eenvoudige ‘extended techniques’ gevraagd, die door de componiste worden uitgelegd in een instructiefilmpje. Een prachtige toevoeging aan het werk is het gebruik van een tape met walvisgeluiden.
Kyma is een uitdagend maar zeer speelbaar hedendaags werk geworden, geschikt voor ieder (jeugd)symfonieorkest en voor spelers van verschillend niveau. Ga de uitdaging eens aan om een hedendaags werk te programmeren; en als je de componiste uitnodigt bij de repetitie maak je het nog specialer. Kyma is beschikbaar via de FASO bibliotheek.
Een opname van het eerste gedeelte is te beluisteren via: http://www.comamaastricht.nl/nl/media/peper-in-je-oor/
Voor meer informatie kun je je wenden tot:
Anne Marie Muysken, voorzitter CoMAMaastricht
Huismuziek
Huismuziek heeft de eerste reeks videolessen gelanceerd. Deze eerste reeks is voor zangers en aan het eind van het jaar volgt een reeks videolessen over De geschiedenis van de sonate.
Huismuziek kan de komende cursussen op een veilige manier laten doorgaan zoals gepland. Op de website staat het aangepaste corona-protocol.
Voor wie niet op pad wil zijn er elke vrijdag om 16 uur webinars, die een uur duren. Deelname blijft gratis tot het eind van het jaar. Niettemin een verzoek om Huismuziek te steunen in deze moeilijke tijd. Dat kan door middel van een gift, maar natuurlijk ook door lid te worden.
Op de website van Huismuziek is te zien bij welke cursussen nog plaats is.
Deze kunnen doorgaan mits er voldoende aanmeldingen komen. De annuleringsregeling is versoepeld.
Info en cursusoverzichten: www.huismuziek.nl