Beste lezer,
Deze Nieuwsbrief ontvangt u enkele dagen eerder dan gepland was. De reden daarvoor is, dat wij van plan zijn om over enkele weken een extra editie uit te brengen met ingezonden stukjes van u, lezer in de rubriek ‘Mijn Favoriet’. Dit, om een beetje afwisseling in de Corona malaise te brengen. Verderop hierover meer.
Bij het versturen van de vorige Nieuwsbrief (14 maart) waren wij als redactie nog een beetje optimistisch over de impact van de maatregelen m.b.t. de Corona situatie, maar op dit moment zitten we dus middenin een geblokkeerde maatschappij. En ons deel daarvan wordt helaas onevenredig hard getroffen; geen concerten, geen musea etc. maar ook geen repetities en eigen uitvoeringen. Meteen na dit redactioneel stukje vindt u een stukje van voorzitter Jan Sier om ons een hart onder de riem te steken.
In deze Nieuwsbrief brengen wij desondanks een aantal aankondigingen van komende projecten, allemaal op uitdrukkelijk verzoek van de inzenders. Wij hopen van harte dat deze allemaal doorgang kunnen vinden.
Een positief geluid horen we uit Nijmegen, waar het Symfonieorkest Nijmegen dit jaar 70 jaar bestaat. Hun festiviteiten zullen ook verschoven moeten worden, maar een mijlpaal is het zeker.
Als leuke afwisseling in deze tijden, hebben de vier redactieleden onder de rubriek ‘Mijn Favoriet’ elk een stukje geschreven over een bijzondere compositie of een bijzondere gebeurtenis rond een bepaalde compositie. We hopen dat wij u hiermee in totaal een lezenswaardige Nieuwsbrief kunnen aanbieden. Dit idee willen wij verder ook graag met u, als lezer, delen en nodigen u daarom uit om een stukje over uw eigen ‘Mijn Favoriet’ te schrijven en ons dat toe te sturen. Bij voldoende inzendingen willen wij dan over ca. twee weken een extra editie uitbrengen met uitsluitend ‘Mijn Favoriet’ stukjes. Een welkome afwisseling in deze saaie tijden. Dus: ‘in de pen’. (zie verder de oproep onder de 4 stukjes ‘Mijn Favoriet’)
Voor nu wensen wij u veel leesplezier.
De redactie (Geert Vinke, Ninon Vis, Pieter de Oude en Wil Senden
Inhoud
FASO-Speeldag 2020 in Driebergen-Rijsenburg
Wie wij zijn…… Symfonieorkest Nijmegen
Vereniging Rotterdams Jeugd Symfonie Orkest
Mijn Favoriet: De Orgelsymfonie van Saint-Saëns
Mijn Favoriet: het Requiem van Luigi Cherubini
Een onuitwisbare muzikale herinnering: het Requiem van Verdi
Hoe Rachmaninoff in mijn leven kwam
Oproep voor stukjes in de rubriek ‘Mijn Favoriet’
Kopij FASO Nieuwsbrief - 1e helft 2020
Van de voorzitter
Beste FASO-leden,
Het is een rare tijd, vrijwillige quarantaine voor iedereen maar als je in de verpleging werkt of in een verzorgingstehuis dan doe je niets anders dan werken en staat je leven net zo goed op z’n kop.
Voor velen is het niet leuk om te ervaren hoe het gemis is van familie, vrienden en kennissen. Hoe vreemd om elkaar alleen digitaal te bereiken of op 1,5 meter afstand van elkaar. Pas nu kom je er ook achter hoe fijn en gezellig het is om iedere week met je orkest te repeteren, koffie te drinken, praten en aanraken, omhelzen als er iemand jarig is. Wat wij als heel gewoon hebben ervaren blijkt toch niet zo vanzelfsprekend te zijn.
Om met een bekende Nederlander te spreken heeft elk nadeel ook z’n voordeel want wij hebben nu wel de tijd om ons instrument beter onder de knie te krijgen, bepaalde moeilijke loopjes te oefenen en zeker de partij aandacht te geven die wij in de toekomst (als de wereld weer normaal is) gaan spelen met ons orkest.
Ik wens jullie allen goede gezondheid toe en ook jullie naasten. Met z’n allen komen wij er wel als wij de regels maar niet veronachtzamen.
Jan Sier
Van de bestuurstafel
Improvisatie ten tijde van Corona
Wat te doen met de uitbetaling van dirigenten en andere beroeps gezien de niet gehouden repetities? Deze vraag wordt ons wel gesteld door orkesten maar een simpel antwoord daarop is niet te geven. Er zijn ook orkesten die vragen of wij voorbeelden hebben van wat andere orkesten doen in deze hele nieuwe situatie.
Uitgangspunt moet volgens FASO en KNMO echt zijn om er samen uit te komen. Hard vasthouden aan overmacht kan van beide kanten gedaan worden en ook gesloten contracten lossen niet altijd alles op en zeker niet voor beide kanten. Als vereniging is het belangrijk om rekening met elkaar te houden tenslotte. Binnenkort komt er een bestuursbericht uit over dit onderwerp. Laten we in ieder geval alles doen om onze sector levend en levendig te houden.
Inspirerende luister en kijk tips voor deze moeilijke tijden.
Veelal op te zoeken op het internet, via websites of via Facebook.
· Riciotti – Heeft een muzikale groet gemaakt.
· Junioren Symfonieorkest Bloembollenstreek – zij repeteren online samen en hebben een muzikale boodschap gemaakt.
· Filmpje Euregio Jeugdorkest (EJO). De jongeren uit Nederland en België namen ieder apart dit nummer op, maar samen klinken zij opperbest!
· Huiskamer Challenge met o.a. het Passion project op het Javaplein in A’dam. Met twintig musici die vanaf de tuin en de balkons Ach Herr lass dein lieb Engelein (Bach) spelen.
· Digitale meezingers zoals Wir setzen uns mit Tränen nieder (Bach).
· Livestreams door diverse orkesten waaronder die van het KCO-orkest met de Mattheus Passion, alsnog te vinden op https://bit.ly/3bMa88S
· Actie Iktoon om toch samen te spelen in juni.
Commissie JOA gestopt
De commissie Jeugd en Ondersteuning Activiteiten (met Bekkie Doornweerd, Inge van Herk, Wilma van der Heide en Wil Senden tot december 2018), voorheen commissie Jeugdbeleid geheten, is gestopt.
De terugblik met de oorspronkelijke slogan Zonder FASO-Jeugdbeleid is onze toekomst verleden tijd! en later Strijkers in ontwikkeling laat veel mooie initiatieven en een groot scala aan activiteiten zien met o.a. de Noordhollandse Strijkersdag in 2010, een FASO- meespeelproject voor jeugd en volwassenen, de start van De Brabantse Strijkersdagen en het FASO-Jeugd Strijk Orkest (twee projecten) in 2011, het mini-strijkersfestival in 2012, het jeugdconcours Flevoland in 2013, het onderzoek naar doorstroming van jeugd in onze orkesten (masterscriptie muziekwetenschap) door Hidde Hoogstraten in 2014.
Het belangrijkste doel is altijd gebleven: het bevorderen van verjonging van amateursymfonieorkesten door middel van doorstroming van jeugd naar de FASO- orkesten, alternatieve programmering, samenwerking met muziek- en basisscholen en met organisaties die actief zijn in het veld van (symfonische) muziek voor jeugdigen, beginners en herintreders. Hiernaast vond ook de ontwikkeling van een leerplan voor strijkers (i.s.m. Kunstfactor, nu LKCA, 2014) en een gecomprimeerd, meer op strijkers toegespitst, FASO-ESTA leerplan (2017) plaats.
De meest voorkomende vragen uit de FASO-orkesten aan de commissie jeugdbeleid betroffen (financiële) ondersteuning van projecten voor jeugd en beginners, al of niet met nieuwe muziek voor de FASO-bibliotheek, compositieopdrachten voor kinderconcerten en jeugdorkesten, leerplan en examens voor strijkers. De samenwerking met de KNMO heeft hierbij veel verfrissende nieuwe inzichten opgeleverd.
De commissie JOA kijkt met veel plezier terug op elf spannende jaren waarin veel werk is verzet en mooie resultaten zijn bereikt. Zij heeft zich eind 2019 opgeheven. Er is de afgelopen jaren dusdanig geïnvesteerd in jeugdbeleid (in de meest brede zin van het woord), leerplan en examens dat alle FASO-leden inmiddels weten waar ze met hun vragen terecht kunnen. Hopelijk zullen de voorbeelden voldoende uitdagen tot nieuwe initiatieven voor beginners en/of verjonging van onze orkesten.
De ex-JOA leden (Bekkie Doornweerd, Inge van Herk en Wilma van der Heide) blijven wel hun bijdrage leveren aan het organiseren van de FASO-speeldag 2020.
FASO-Speeldag 2020 in Driebergen-Rijsenburg
In de vorige editie van de FASO Nieuwsbrief (2020-2) is uitvoerig aandacht besteed aan deze speeldag op zaterdag 5 september. Het FASO-bestuur hoopt van ganser harte dat dit project onder leiding van Albert van Eeghen kan plaatsvinden. We hebben al een aardig kamerorkest bij elkaar: 5 violen, 2 altviolen, 3 celli, 1 contrabas, 1 fluit, 1 fagot, 1 klarinet en 1 hoorn. Er kan dus nog ingeschreven worden: vóór 1 augustus - via het inschrijfformulier https://www.faso.eu/node/408417
Maar: vol=vol!
Inmiddels heeft de dirigent de strijkerspartijen van streken voorzien en zijn de bestanden al doorgestuurd naar de deelnemers. Op het programma staan delen uit ‘The Wand of Youth, Music to a Child’s Play’ van Edward Elgar. De bezetting is strijkers, dubbel hout, 2 hoorns, harp, pauken, triangel, tamboerijn en kleine trom. Uitgebreide informatie over de componist en de muziek is te vinden op: https://www.muziekweb.nl/Link/AFX2613/Wand-of-youth-suites
Zie voor verdere informatie: www.faso.eu
Zomercursus Woudschoten 2020
Van dinsdag 4 tot vrijdag 14 augustus zal hopelijk de 59e editie van de kamermuziekcursus voor jeugdige musici van 12 tot 25+ plaatsvinden in het Brabantse Biezenmortel. De aanmeldingen komen langzaam binnen en we zitten nu in april al op 53 deelnemers. Bespelers van alle instrumenten zijn welkom, zoals piano, klavecimbel, fortepiano, viool, altviool, cello, contrabas, gitaar, accordeon, slagwerk, harp. Maar ook zangers zien we graag komen. Dat deze ‘muziek tiendaagse’ alleen voor heel goede spelers zou zijn, berust op een misverstand. Iedereen speelt op zijn of haar eigen niveau, wat op de eerste dag wordt uitgedrukt in een kleur na het voorspelen per instrumentgroep. De kamermuziekensembles worden daarna door de deelnemers zelf gevormd, met hulp van de docenten, waarbij ieder ensemble gedurende de cursus vier lessen krijgt. Vroeg in de avond worden repetities gehouden voor de twee kamerorkesten, die worden samengesteld vanuit de deelnemers om twee jonge solisten op klarinet en viool te begeleiden. Het ‘Woudschoten koor’ zal vast ook weer vorm krijgen. Meedoen aan ‘tien dagen muziekplezier’ kost onveranderd € 625. Meer informatie is te vinden op onze website en graag aanmelden via: www.zomercursuswoudschoten.nl
NB: de bijgaande foto’s zijn van de editie Woudschoten 2019 en zijn gemaakt door Otto Dekkers
Wie wij zijn…… Symfonieorkest Nijmegen
In 1950 ging een kleine groep Nijmeegse strijkers zich toeleggen op het begeleiden van koren. Ze noemden zich het Nijmeegs Kamerorkest.
Zeventig jaar later is veel veranderd. Het kamerorkest heeft zich ontwikkeld tot een volwaardig symfonieorkest bestaande uit zo’n 70 strijkers, blazers en slagwerkers; onze naam is nu Symfonieorkest Nijmegen. Onze ambitie is ook veranderd: onder leiding van dirigent Frans-Aert Burghgraef spelen we het gehele symfonische repertoire.
Vorig jaar voerden we het monumentale Requiem van Verdi uit, zowel in onze thuisbasis concertzaal De Vereeniging in Nijmegen als in het prachtige barokke Konzerthaus in Berlijn. We deden dat samen met het fantastische Berlijnse koor Cantus Domus. Met koor en orkest samen waren we met bijna 200 musici op het podium. De recensent van dagblad De Gelderlander schreef: “Symfonieorkest Nijmegen pakt flink uit” en gelijk had hij!
In het kader van ’75 Jaar Bevrijding’ staat de Negende Symfonie van Beethoven op het programma, samen met het Brabant Koor. Ook geen gering project.
Ons jubileum moet natuurlijk op passende wijze gevierd worden. Dat doen we allereerst met ‘Een Symfonisch Feest!’, een voor alle leeftijden aantrekkelijk concert vol afwisseling. Actrice Wendelien Wouters zal in De Lindenberg het publiek meenemen langs uitgelaten, bruisende, zwierige en trotse feestmuziek.
Het tweede jubileumconcert staat gepland voor november. De jonge violiste Noa Wildschut zal in De Vereeniging het Vioolconcert van Tsjaikovski met ons spelen. Verder staat op het programma de première van een speciaal voor ons gecomponeerd stuk van Niels Hak, een geschenk van het orkest aan de stad Nijmegen. Sluitstuk zal zijn ‘The Planets’ van Gustav Holst.
Ook een klein project kan heel leuk zijn om te doen. Joost, een jonge trompettist in ons orkest, doet dit jaar eindexamen VWO. Als profielwerkstuk voor het vak muziek componeerde hij een ‘Symfonisch Gedicht’, een fraai romantisch werk voor symfonieorkest. We hebben het met hem ingestudeerd en hebben goede hoop dat hij er een mooi cijfer voor zal krijgen. Misschien is dat het begin van een carrière als componist.
Kortom, na 70 jaar bruist het Symfonieorkest Nijmegen van energie en ambitie. www.symfonieorkestnijmegen.nl
Vereniging Rotterdams Jeugd Symfonie Orkest
Het is stil in de Doopsgezinde kerk in Rotterdam. Waar normaal gesproken het enthousiasme van jonge muzikanten met hun instrumenten de ruimte vult, kun je nu letterlijk en figuurlijk een speld horen vallen. Maar de Vereniging laat zich niet kisten en blijft doorgaan met muziek maken.
De beginnende muzikanten van Young Rijnmond Strings zijn vanaf januari weer met nieuwe muziek gestart en hebben daar het eerste resultaat van kunnen laten horen bij het Voorjaarsconcert van de Vereniging. Inmiddels krijgen de meeste kinderen online vioolles van de docent Marlies Zellmann. De komende tijd zullen de muzikanten door blijven werken aan nieuwe muziek in de hoop later dit jaar nog een keer te mogen uitvoeren.
De kinderen van het Rotterdams Jeugd Strijkers Ensemble hebben tijdens het Voorjaarsconcert een heroïsche mars uitgevoerd met ondersteuning van een aantal muzikanten uit het Rotterdams Junioren Orkest. Het thema van het Te Deum werd ook vertolkt in het kader van het Eurovisie Songfestival, dat helaas niet door kan gaan. Het RJSE heeft zich aangepast aan deze tijd met een nieuwe manier van werken. Dirigent Eva van Ingen biedt de leden wekelijks nieuwe muziek en meespeelopnames aan. De leden hebben samen al een filmpje opgenomen en in elkaar geknutseld om ook op afstand samen te musiceren. Het plan voor de komende weken omvat ook individuele begeleiding en een aantal digitale bijpraatmomenten.
Het RJSO zal de komende periode op afstand verder blijven repeteren. Dirigent Jim Roodnat neemt samen met en Sanne Wientjes wekelijks een aflevering van RJSO-tv op dat wordt uitgezonden via het afgeschermde Youtube-kanaal van de vereniging. Ook zullen de audities vervroegd (begin mei) worden gehouden via internet, zodat er in ieder geval kan worden geoefend op de auditie stukken voor het komende jaar.
Het grootste jeugdorkest van de vereniging, het Rotterdams Jeugd Symfonie Orkest trapte het nieuwe jaar ook succesvol af. Begin februari was de Kamermuziekdag samen met het Rotterdams Studenten Orkest een feit. Circa dertig leden waagden zich aan kamermuziek en presenteerden zich na een dag hard oefenen aan het publiek in de Doopsgezinde kerk. Ondertussen werd hard gewerkt aan o.a. de Piet Hein Rapsodie en delen uit de Vuurvogel. Allemaal bedoeld voor een voorstelling die op 10 mei zou plaatsvinden. Wellicht kan na de zomer een geschikt moment gevonden worden om dit mooie programma alsnog te kunnen uitvoeren
Aanvraag Cultuurplan 2021 - 2024
Het Cultuurplan is een subsidieregeling voor kunst en cultuur van de gemeente Rotterdam. Elke vier jaar bepaalt de gemeente welke culturele instellingen een jaarlijkse subsidie in het kader van het Cultuurplan ontvangen. Vereniging Rotterdams Jeugd Symfonie Orkest heeft wederom een aanvraag gedaan. Hierbij hebben we vooral ingezet op bereikbaarheid voor Rotterdammers en samenwerking met partners binnen en buiten de muziekdiscipline.
De Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur zal voor 1 juni advies uitbrengen over de aanvragen. Het college van B&W stelt in september het Cultuurplan inclusief verdelingsvoorstel op, op basis van dit advies. Na de gemeenteraadsbehandeling worden uiterlijk 15 januari 2021 de subsidiebeschikkingen verzonden.
Orlando Festival
Bestuur en directie van het Orlando Festival gaan er tot nader bericht van de overheid van uit dat het Orlando Festival (13-23 augustus in Kerkrade) doorgang kan vinden. Mochten er ontwikkelingen zijn die het afgelasten van het festival alsnog noodzakelijk maken, dan wordt u via de website, de nieuwsbrief en de Orlando Festival Facebookpagina op de hoogte gehouden. Vanzelfsprekend wordt aan diegenen die zich al aangemeld hebben, de deelnemersbijdrage geretourneerd.
De laatste cursusdag van de samenspelcursus moest helaas verplaatst worden naar een later moment, evenals het deelnemersconcert. Het bestuur houdt u op de hoogte van de plannen.
Mikhail Nemtsov en Dirk Luijmes hebben tijdens Orlando 2019 hun generale repetitie van het 'Gebed' van Camille Saint-Saëns op video gezet, die is te zien op de website.
De namiddagconcerten en avondconcerten van het Orlando Festival 2020 zijn klaar, ze worden medio april op de website gepubliceerd. Waarbij het altijd weer spannend blijft wat de masterclass deelnemers aan repertoire zullen meebrengen. Voor hen zijn binnen deze 21 concerten nog twee uur gereserveerd, bovendien zullen zij de 20 regioconcerten geheel verzorgen.
Het Orlando Festival 2020 biedt de deelnemers en luisteraars in totaal zo'n 20 uur gevarieerde kamermuziek uit 4 eeuwen. Eenendertig musici uit negen landen voeren werken uit van 31 componisten uit 12 landen (Tsjechië, Nederland, Oostenrijk, Frankrijk, Engeland, Duitsland, Rusland, Amerika, Japan, België, Griekenland en Italië).
De editie van 2020 kent twee centrale componisten: de Nederlandse componist Rudolf Escher (1912-1980), van wie negen kamermuziekwerken zullen klinken en Ludwig van Beethoven - 250 jaar geleden geboren - die wordt geëerd met 17 composities: liederen, muziek voor piano/viool, piano/violoncello, piano/hoorn, piano trio's, strijkkwartetten het kwintet voor piano en blazers, het beroemde Septet en een kersverse bewerking van het Tripel Concert voor pianotrio en 11 instrumenten door artistiek directeur Henk Guittart.
De bezettingen variëren van solo (viool, altviool, violoncello, fluit, hobo, orgel) via duo, trio, vocale kamermuziek, kwartet, kwintet en septet tot de 17 musici in de Gruppo Montebello. Grote namen uit de barok (Bach, Vivaldi,), de klassieke periode (Mozart, Beethoven), de romantiek (Mendelssohn, Brahms, Smetana, Dvořák, Franck, Fauré) en de 20ste eeuw (Schönberg, Webern, Berg, Stravinsky, Britten) worden geflankeerd door minder bekende maar daarom niet minder interessante collegae.
Info: www.orlandofestival.nl
Huismuziek
Welke rol speelt muziek voor jou nu we allemaal binnen moeten blijven vanwege Covid-19? We horen het graag van je op ons nieuwe Platform Huismuziek op Facebook. Meld je aan en deel tips, repertoire en ideeën!
Ook bij Huismuziek heerst onzekerheid. Gaat de Muziekweek van A tot Z in juli door? Kan het nieuwe seizoen in september van start gaan? Je kunt het programma in ieder geval al bekijken en je vanaf 28 april 10.00 uur inschrijven.
We willen jullie graag een alternatief aanbieden en daarom werken we achter de schermen hard aan een ONLINE AANBOD! Houd onze website en social media kanalen in de gaten!
We wensen iedereen veel sterkte en gezondheid toe en we hopen dat we snel weer samen mogen komen om te musiceren.
Mijn Favoriet: De Orgelsymfonie van Saint-Saëns
Vele jaren geleden deed ik als fagottiste mee met een FASO-project van de afdeling Noord-Holland. We zouden - met een enorme bezetting - in een Haarlemse kerk de Orgelsymfonie van Saint-Saëns spelen (symfonie nr. 3 op. 78). Iets te ambitieus, denk ik achteraf, want we hadden maar één dag om te oefenen. De ochtend ging grotendeels voorbij met het groeperen van de ongeveer honderd musici in de kerk en het leggen van contact tussen de dirigent en de organist met behulp van ingenieuze spiegels. Toen moest het moeilijkste nog komen: het afstemmen van de orkestinstrumenten op de A van het orgel.
De strijkers, driftig draaiend aan hun sleutels, begonnen bijna te muiten. Dat was onmogelijk, beweerden ze. Desastreus voor hun kostbare violen, maar uiteindelijk lukte het, min of meer.
’s Middags werd er flink gerepeteerd en het begon al ergens op te lijken totdat …. de pianist verscheen. Op een gegeven moment mengen zich namelijk prachtige pianoklanken door de compositie en voor dit doel stond er al een imposante vleugel klaar.
De eerste akkoorden klonken en in verbijstering sloeg de dirigent af, onnodig, want het orkest hield er uit zichzelf al mee op.
De piano verschilde minstens een halve toon met orkest en orgel, of het te hoog of te laag was, weet ik niet meer, maar het klonk erbarmelijk vals. Paniek!
De orkestleden werden naar de koffiekamer gestuurd en de leiding ging op jacht naar een pianostemmer. Dit nam de nodige tijd in beslag. Toen de beste man eindelijk gearriveerd was, duurde het uiteraard ook nog wel even voordat de vleugel was bijgestemd.
Tijd om nog te repeteren bleef er nauwelijks over. Of het concert die avond geslaagd te noemen was, betwijfel ik en kan ik me niet meer herinneren. Maar wat ik nog heel goed weet is de schokgolf die door het orkest ging bij de inzet van de piano-partij.
Al met al: een prachtige, majestueuze symfonie.
Ninon Vis
Mijn Favoriet: het Requiem van Luigi Cherubini
In de pauze van een van de laatste concerten van het Delfts Symphonie Orkest DSO, half februari, sprak ik met een aantal orkestleden over hun plannen voor dit jaar. Ze meldden, dat ze behalve een Tsjaikowski 5 in de Doelen in maart, voor mei een koorbegeleiding op het programma hadden staan: ze zouden twee keer het Requiem van Luigi Cherubini gaan uitvoeren. Het ging om het Requiem in d klein voor mannenkoor en orkest. Ze moesten er nog aan gaan werken, en hadden eigenlijk nog geen idee hoe dat Requiem moest gaan klinken. Intussen is Tsjaikowski niet doorgegaan, en zijn ook de meiconcerten afgelast. Maar het bracht me terug bij mijn eigen herinneringen aan een ander Requiem van dezelfde componist.
Als je op een nieuw instrument leert spelen, zijn er altijd wel muziekstukken die je zeer na aan het hart liggen, maar waarvan de gedachte ze zelf uit te voeren vooralsnog onbereikbaar lijkt. Voor vele bassisten en ook voor mij, behoorden uit het kamermuziekrepertoire het Octet van Schubert, de Gran Partita van Mozart en de Blazersserenade van Dvorak daartoe. En voor de grotere bezetting Mahler 1, de bovengenoemde Tsjaikowski 5, Bachs Matthäus Passion en het Requiem van Mozart. Intussen heb ik al dat moois van mijn verlanglijstje kunnen afvinken.
In een grijs verleden had ik meegezongen in het Requiem van Fauré onder Sander van Marion. Later heb ik met een projectorkest een aantal keren meegespeeld in het Requiem van Mozart, en overigens ook met dat van Fauré. Maar Cherubini kende ik niet.
Toen me een aantal jaren terug werd gevraagd om mee te spelen met het Requiem in c klein van Cherubini, in een uitvoering van het Rotterdamse kamerkoor Voci Volante onder leiding van Herman Kofflard, in een gelegenheidsorkest dat in hoofdzaak was samengesteld uit leden van het Rijswijkse Tollens Ensemble en leden van het Rotterdamse projectorkest Intermezzo, heb ik even geaarzeld. Een onbekend Requiem, kon dat wel wat zijn?
Nou, het was zeker wat! Onder de bezielende leiding van Herman Kofflard zong Voci Volante de sterren van de hemel. De orkestbegeleiding is prachtig, en het is een indrukwekkend stuk, met wisselende stemmingen en ontroerende momenten. De uitvoering zal me altijd bij blijven als een buitengewoon waardevolle ervaring.
Merkwaardig eigenlijk, dat deze geweldige stukken zo lang onder de korenmaat zijn gebleven. Ik hoop dat ze vaker zullen worden uitgevoerd, en dat het uitstel voor het Delfts Symphonie Orkest geen afstel zal zijn.
Geert Vinke
Een onuitwisbare muzikale herinnering: het Requiem van Verdi
Gewoonlijk rapporteer ik in de rubriek ‘Onbekend maakt onbemind’ over orkestrepertoire, dat wat minder voor de hand ligt, en dus enige ondersteuning behoeft. Maar de bibliotheek is gesloten, dus voor deze editie van de FASO Nieuwsbrief is mij gevraagd om iets op papier te zetten over een werk dat mij na aan het hart ligt. En dan wordt de keuze eigenlijk nog moeilijker! Maar afgaand op wat het eerst in mijn gedachte springt als deze vraag aan mij wordt gesteld, zeg ik: het Requiem van Verdi, en wel om een aantal verschillende redenen.
Heel lang geleden, in de vrolijke jaren ‘70 studeerde ik Muziekwetenschap in Utrecht. Op het instituut aan de Drift 21 werd je in die tijd geacht je met de oude muziek bezig te houden. Beroemde docenten als Hélène Nolthenius, Kees Vellekoop en Willem Elders waren internationale specialisten op het gebied van de middeleeuwse, en de Nederlandse Renaissance-koormuziek.
Mijn voorkeur lag als muziekliefhebber, en als muzikant vooral bij de 20e-eeuwse, en dan vooral de nieuwste partituren. Met studiegenoten gaven we concerten met vaak door onszelf vers neergepende ‘meesterwerken’. Het verkrijgen van subsidies op nieuwe muziek en op het spelen op podia voor deze kunstsoort, zoals de IJsbreker, en het Gemeentemuseum in Amsterdam, of Theater Kikker in Utrecht was zo geregeld. Een heerlijke tijd!
Voor mijn theoretische studie dook ik in de opera en Verdi werd mijn held. Wat een krachtige muziek! En zo kom ik bij het Requiem aan, volgens mijn vader, die als koorzanger in Toonkunst Amsterdam het stuk met grote dirigenten uitvoerde, zijn beste opera. Het is zonder meer een meesterwerk, een echt meesterwerk! In het voorjaar van 2019 hebben wij met het Symfonieorkest Nijmegen het grote geluk gehad om de Messa da Requiem in het kader van 75 jaar bevrijding in de Vereeniging te mogen uitvoeren. Voor de gelegenheid hadden we via onze ex-dirigent Gijs Lennaars, die het Rundfunkchor Berlin leidt, een Berlijns koor op de kop getikt. En wat voor een koor, Cantus Domus, aangevuld met de Fixen Nixen, een dameskoor natuurlijk! Met 90 man en vrouw kwamen ze naar Nijmegen, en wij twee weken later naar Berlijn, voor een uitvoering in het legendarische Konzerthaus. Ik moet zeggen dat dit in alle opzichten een grootse belevenis was.
Laat ik mij beperken tot de noten. Vanaf het mysterieuze begin van het Kyrie sleept deze muziek je mee in een stroom van emoties die soms minutieus gedoseerd zijn en soms als een waterval over je heen denderen. Als 1e fagottist mag je na enige tijd met de tenorsolist het snellere tempo oppakken en zo ontstaat een heerlijk stemmenweefsel dat iedereen (musici en publiek) voorbereid op het indrukwekkende Dies Irae, het tweede deel dat bijna drie kwartier in beslag neemt. Na het oorverdovende en overdonderende begin met de klappen op de grote trom en daarna de acht trompetten op en achter het podium klinken schitterende koorpassages en wonderschone verzen voor de solisten, waaronder natuurlijk het Quid sum miser van de mezzosopraan geheel begeleid door die heerlijke, haast eindeloze fagotsolo. Talloze onvergetelijke passages waaronder de grote dubbel-korige fuga in het Sanctus en natuurlijk de onvergetelijke mooie sopraansolo met koor in het Libera me. Soliste Jeanette van Schaik wist hier alle aanwezigen een traan te ontlokken.
Ik zou nog wel even door kunnen gaan, maar de combinatie van solisten, koor en orkest en de akoestiek van die twee prachtige zalen, en natuurlijk de inzet van beide dirigenten Frans–Aert Burggraef en Ralf Sochaczewsky, heeft bij iedereen die hieraan deelnam een onuitwisbare indruk achtergelaten. Voor mij was het hoogtepunt uit mijn muzikantenbestaan.
Pieter de Oude
Hoe Rachmaninoff in mijn leven kwam
Het gebeurde ergens midden jaren '80 van de vorige eeuw. Het bedrijf waar ik werkte had een actie gestart om medewerkers op een gunstige manier een PC te laten kopen. In die tijd een luxe. Ik woonde in Heiloo en de PC moest in het Westland afgehaald worden. Zoals altijd had ik in de auto de klassieke zender opstaan. Op de terugweg klonk een ongelooflijk mooi muziekstuk dat ik niet kende en dat als een soort bliksemflits binnen kwam. Ik zette de auto op een parkeerplaats om in rust te kunnen luisteren en door de aftiteling te weten te komen wat dit was. ‘Dit’ was dus Rachmaninoff en wel zijn Tweede Pianoconcert. Met name het tweede deel vond ik van een ongekende schoonheid. En hoewel ik weinig heb met pianoconcerten, werd dit concert een van de composities in mijn ‘top-tien’. Later heb ik het werk meerdere malen in de concertzaal kunnen beluisteren. De uitvoering in het zondagochtendconcert van 1 september 2013 met Anna Fedorova als soliste, was van wereldklasse. Dit concert, vanuit de Grote Zaal van het Concertgebouw in Amsterdam, werd live opgenomen en is op YouTube inmiddels meer dan 26 miljoen keer (!) beluisterd. Elke keer dat ik deze opname bekijk/beluister op YouTube denk ik: wij waren erbij en beleef ik dit prachtige concert opnieuw. Ik was zo onder de indruk van het optreden dat ik na afloop in de lobby gewacht heb op de soliste om haar een autogram te vragen, die dus nu op het programma van dat concert prijkt (zie afbeelding). Mijn vurige wens is nu alleen nog om dit concert zelf een keer te mogen meespelen. De programma commissie weet al hiervan, dus wie weet ….
Maar men zou Rachmaninoff tekort doen als men hem alleen als componist van dit onvolprezen concert zou zien. Zijn oeuvre is bijzonder veelzijdig en ook meerdere andere werken van zijn hand zijn geniaal te noemen. Zo mocht ik, alweer zo’n 20 jaar geleden, meespelen in het eerste deel van zijn ‘Symfonische Dansen’, een van de onvolprezen hoogtepunten uit Rachmaninoff’s oeuvre. Dit was een bewerking voor groot harmonieorkest, maar de impact was er niet minder om. Een van de hoogtepunten uit mijn lange loopbaan als amateur hoboïst!
Wil Senden
Oproep voor stukjes in de rubriek ‘Mijn Favoriet’
Zoals in ‘van de redactie’ hierboven aangekondigd, willen wij over enkele weken een extra editie van de Nieuwsbrief uitbrengen met als thema: ‘Mijn Favoriet’ met ingezonden stukjes van u, lezer. Dit, om in deze door Corona beheerste tijd de zinnen iets te verzetten.
‘Mijn Favoriet’ mag u daarbij breed opvatten. Het kan gaan over uw echte Favoriet, over een bijzondere compositie of een bijzondere gebeurtenis rond een bepaalde compositie of een werk waarvan u de opname beslist zou meenemen naar een onbewoond eiland…
We verwachten dat wij u hiermee een lezenswaardige Nieuwsbrief kunnen aanbieden. Deze extra editie zal verschijnen met een minimum van 6 stukjes en een maximum van 10 á 12 stukjes. Mocht er meer kopij komen, dan publiceren we de resterende stukjes in de komende Nieuwsbrieven. De stukjes - met een lengte 400 tot max. 600 woorden, en eventueel voorzien van een passende illustratie (bij voorkeur als JPEG) - kunt u sturen aan: redactie@faso.eu De deadline is vrijdag 1 mei. We hopen de extra editie dan rond 9 mei uit te brengen.